Fernández: “As traballadoras sociais temos que adaptarnos aos cambios que se producen, buscar novas vías de crecemento sen abandonar as tradicionais”

Falamos con María Jesús Fernández, fundadora e presidenta do Instituto Internacional ProMediación. Fernández é unha das docentes do noso curso de Mediación (Podes inscribirte nesta ligazón). A súa experiencia é extensa: mediadora familiar, civil e mercantil en cinco xulgados de Alacante, na Cámara de Comercio de Alacante, nos Institutos dos Colexios de Avogados IMICALI e MediaICAM e no despacho de mediación ProMediación, mediadora no servizo de mediación hipotecaria do Concello de Alacante, especialista en mediación en empresa familiar e en conflitos hereditarios. En canto á docencia, é profesora de mediación nas Universidades de Valencia, de Zaragoza, Alacante, Miguel Hernández de Elxe e en Madrid nas Universidades de Nebrija e Rei Juan Carlos así como en diversas Asociacións, Fundacións, empresas e Escolas de Negocios. Directora e docente na Escola Profesional ProMediación e nos cursos de mediación dos Colexios de Xestores de Valencia, Castelló e Valladolid, Administradores de Fincas de Madrid, Colexio de Avogados de Alcoi, Colexio de Rexistradores da Propiedade da Comunidade Valenciana, Colexio de Arquitectos de Cantabria, País Vasco e Navarra, Colexio de Traballadores Sociais de Aragón, Economistas de Castelló e Lérida, entre outros. Relatora en Xornadas e Congresos nacionais e internacionais

-Que solucións achega ás persoas usuarias a mediación?

A mediación é un proceso pacífico e colaborativo de solución de conflitos no que as partes, coa axuda dun/ha profesional imparcial, van tentar atopar as solucións que mellor lles conveñan en base aos seus intereses e necesidades. O ou a profesional mediadora vai dirixir o proceso e coas súas técnicas e habilidades aprendidas vai facer que as persoas se centren na procura de solucións que sigan o esquema gañar-gañar ( win- win), é dicir que sexan boas para ambas partes.

O proceso de mediación pon fin ao conflito, a diferenza doutras alternativas baseadas na confrontación, como é a xudicial na que unha parte vai gañar e outra vai perder e na que a sentenza xudicial resolve o litixio pero non así o conflito, polo que dará lugar a outros problemas resultantes do descontento e frustración da parte que sente perdedora. Outra das vantaxes deste proceso é o aforro en custos económicos, de tempo e emocionais. Iniciar un xuízo con avogados e procuradores pode saír moi caro e ninguén che asegura que vaias gañar. A mediación é ademais un proceso rápido, e en poucas sesións pódese chegar a un acordo. A mediación fai que as persoas sentan ben, xa que ven capaces de resolver por si mesmas os seus problemas e, ademais, poden aclarar situacións pasadas que causan un importante sufrimento emocional.

As relacións persoais non saen danadas coa mediación xa que ninguén demanda e as partes, axudadas polo seu mediador/a, buscarán a mellor solución para ambas de maneira colaborativa e sen que haxa perdedores. Isto fai que os acordos se cumpran, ao non estar impostos por un terceiro.

-Ás veces, cando escoitamos “mediación” vénsenos á cabeza a palabra divorcio, que máis ámbitos abarca?

A mediación en España réxese pola Lei 5/2012 do 5 de xullo de mediación civil e mercantil e polas diferentes Leis de mediación das Comunidades Autónomas ás que se lles asignou a competencia en mediación familiar. Ademais do tradicional conflito de parella pola separación e o divorcio, pódense resolver por mediación todos aqueles asuntos civís e mercantís considerados como dereito dispositivo, é dicir, aqueles en os que o cidadán/para poden elixir como resolvelos. Os temas civís máis comúns son, todos os relativos á familia, non só separación e divorcio, tamén herdanzas, conflitos interxeracionais, tamén temas de contratos, responsabilidade civil, seguros, asuntos mercantís. A Lei de Mediación civil e mercantil antes citada exclúe da súa regulación a mediación penal, laboral, de consumo e coa administración, aínda que isto non signifique que este tipo de mediacións estean prohibidas senón que precisarán dunha regulación propia. De feito, están a realizarse mediacións nestes ámbitos que, a falta da devandita regulación, toman como referencia a Lei nacional.

-Serve a mediación para empoderar ás persoas?

Sen dúbida a mediación apodera ás persoas. En primeiro lugar porque este proceso baséase na capacidade do ser humano para resolver os seus conflitos tendo en conta as súas necesidades e os seus intereses. Cando as partes chegan a un acordo saen fortalecidas ou empoderadas, orgullosas de ser capaces de superar por si mesmas a situación conflitiva. Isto repercute de maneira moi favorable na súa autoestima. Doutra banda, a actuación imparcial e equidistante da ou do profesional mediador vai sempre dirixida a fortalecer e empoderar á parte máis debilitada nun momento determinado. De non conseguir ese equilibrio non podería levar a cabo a mediación.

-Por que é importante para unha traballadora social saber de mediación?

No noso país, as traballadoras sociais fómonos adaptando a unha sociedade cambiante, global, que se esforzou por alcanzar un benestar e conseguiuno. Xurdiron novas necesidades, non sempre económicas, senón derivadas do crecente individualismo, do cambio da sociedade patriarcal, da falta de crenzas, da emancipación da muller, da influencia das redes sociais, da aparición de multitude de formas de familia, da perda de poder duns estamentos en favor doutros, da lonxevidade da poboación, o coñecemento, a competitividade empresarial, etc. etc. Os conflitos que se xeran nesa nova sociedade requiren formas diferentes de xestionalos. As traballadoras sociais tamén habemos de adaptarnos aos constantes cambios que se producen, buscar novas vías de crecemento e desenvolvemento sen abandonar as tradicionais, que tanto nos custou implementar. A mediación é sen dúbida un dos ámbitos de actuación propio dos traballadores sociais, tanto pola nosa formación como pola nosa experiencia profesional. É por iso que estamos lexitimadas a utilizar a mediación como ferramenta para conseguir o cambio e a transformación social. Así se recoñece no texto aprobado pola FITS en Canadá no ano 2000 cando di: “A profesión de Traballo Social promove o cambio social, a resolución de problemas nas relacións humanas e o fortalecemento e a liberación das persoas para incrementar o benestar”.

Coñecer a mediación non debería ser unha opción senón unha obrigación para cumprir con esa tarefa que nos foi encomendada.

Cales van ser os eixos fundamentais deste curso?

O curso de mediación civil e mercantil que organiza o Instituto Internacional ProMediación a través da súa Escola Profesional cumpre os requisitos de horas e contido establecido pola Lei de Mediación para a súa homologación. É un curso semipresencial onde por unha banda vaise estudar a parte teórica a través da aula virtual, con numerosos vídeos, lecturas, foros, exercicios, etc. Na parte presencial imos poñer en práctica desde o primeiro día, o aprendido na parte en liña. Realizaranse numerosos role playing onde se farán simulacións de mediación de casos reais dirixidos por mediadores experimentados. Ao finalizar o curso as alumnas poderán realizar mediacións en temas civís, como divorcios, herdanzas, responsabilidade social, contratos, conflitos entre veciños, interxeracionais, conflitos societarios de empresa familiar, etc.ben en solitario ou comendiando con mediadores/ as doutras profesións. Realizarase un estudo en profundidade das técnicas, ferramentas e habilidades que se necesitan para exercer con eficacia esta profesión.

-É a mediación unha profesión de futuro?

Sen dúbida, a mediación é unha profesión de futuro e atreveríame a dicir pola miña experiencia que tamén o é de presente. Existe unha necesidade de resolver os conflitos doutra maneira e doutra banda a Administración de Xustiza está colapsada. Isto fai que a mediación se presente como a fórmula idónea que cumpre esa dobre función de recorrer ao diálogo, de buscar a paz social e tamén de “racionalizar” a xustiza. A recente aprobación do Anteproxecto de Impulso da Mediación vai nese sentido ao establecer o carácter obrigatorio da sesión informativa con carácter previo a interpoñer unha demanda nos temas do dereito dispositivo. Isto é un gran paso xa que supoñerá un gran avance no coñecemento desta actividade e desta profesión